ყველა ეპოქაში საზოგადოება აწყდება პრობლემას, რომელიც მოითხოვს თითოეული ადამიანის ჩართვას ერთ სოციალურ სტრუქტურაში. ამ ჩართვის აქტიური მექანიზმი არის სოციალიზაციის პროცესი.
ინდივიდის სოციალიზაცია არის ინდივიდის სოციალურ სტრუქტურაში შესვლის პროცესი, რომლის შედეგად ხდება ცვლილებები როგორც საზოგადოების თვით სტრუქტურაში, ასევე პიროვნების სტრუქტურაში. ამ პროცესის შედეგად ადამიანი ითვისებს ქცევის ნიმუშებს, ღირებულებებსა და სოციალურ ნორმებს. ეს ყველაფერი აუცილებელია ნებისმიერ საზოგადოებაში წარმატებული ფუნქციონირებისთვის.
სოციალიზაცია უნდა დაიწყოს ბავშვობაში, როდესაც უკვე აქტიურად ყალიბდება ადამიანის პიროვნება. ბავშვობაში სოციალიზაციის საფუძველი ჩაეყარა და ამავდროულად ეს მისი ყველაზე დაუცველი ეტაპია. ბავშვები, რომლებიც იზოლირებულნი არიან საზოგადოებისგან, იღუპებიან სოციალურად, თუმცა მრავალი მოზრდილი ადამიანი ზოგჯერ შეგნებულად ეძებს განმარტოებას და თვით იზოლაციას გარკვეული დროით, ეწევა ღრმა რეფლექსიას და დაფიქრებას.
იმ შემთხვევებშიც კი, როდესაც მოზარდები იზოლირებულად იქცევიან მათი ნების საწინააღმდეგოდ და დიდი ხნის განმავლობაში, მათ საკმაოდ შეუძლიათ სულიერად და სოციალურად არ დაიღუპონ. ზოგჯერ, სირთულეების გადალახვისას, მათ თავიანთი პიროვნებაც კი უვითარდებათ, საკუთარ თავში ახალ სახეებს აღმოაჩენენ.
მას შემდეგ, რაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში ადამიანები უნდა დაეუფლონ არა ერთ, არამედ მრავალფეროვან სოციალურ როლებს, ასაკისა და მომსახურების კიბეზე ასვლას, სოციალიზაციის პროცესი მთელი ცხოვრების განმავლობაში გრძელდება. მწიფე ასაკამდე ადამიანი ცვლის შეხედულებებს ცხოვრების, ჩვევების, გემოვნების, ქცევის წესების, როლების და ა.შ.
სოციალიზაციის პროცესი გადის ფაზებს, რომლებიც დაკავშირებულია ადამიანის სიცოცხლის ციკლის ეტაპებთან. ეს არის ბავშვობა, მოზარდობა, სიმწიფე და სიბერე. შედეგის მიღწევის ხარისხის ან სოციალიზაციის პროცესის დასრულების მიხედვით, შეიძლება განვასხვაოთ საწყისი, ან ადრეული სოციალიზაცია, რომელიც მოიცავს ბავშვობისა და მოზარდობის პერიოდებს, ხოლო გაგრძელებული, მომწიფებული სოციალიზაცია, რომელიც მოიცავს დანარჩენ ორ პერიოდს. თვითიდენტიფიკაციის პროცესის მსგავსად, სოციალიზაციამაც არ იცის დასასრული, გრძელდება მთელი ცხოვრების განმავლობაში.
ტრადიციულ საზოგადოებებში მოზრდილთა ცხოვრებისთვის მომზადება ხანმოკლე იყო: 14-15 წლის ასაკში ახალგაზრდა კაცი მოზრდილების კატეგორიაში გადავიდა, ხოლო 13 წლის ასაკში გოგონები დაქორწინდნენ და შექმნეს დამოუკიდებელი ოჯახი. ბავშვობამ ევროპაში აღიარება მიიღო შუა საუკუნეებში, ხოლო მოზარდობამ - მხოლოდ მე -20 საუკუნეში. ცოტა ხნის წინ, მოზარდობა (ახალგაზრდობა) აღიარებულ იქნა, როგორც დამოუკიდებელი ეტაპი ცხოვრების ციკლში.
ამრიგად, დამოუკიდებელი ცხოვრების მომზადება დღეს არამარტო უფრო გრძელი, არამედ უფრო რთულიც გახდა. კაცობრიობის საზოგადოებამ შეძლო სრულფასოვანი განათლების მიცემა ყველასთვის ნებისმიერი სოციალური ფენისგან მხოლოდ მე -20 საუკუნეში. ათიათასობით წლის განმავლობაში მან დაგროვა რესურსი ამისათვის.
