ადამიანის სოციალიზაცია არის ცოდნის, სოციალური ნორმებისა და ფსიქოლოგიური დამოკიდებულების ათვისების პროცესი, რომელიც საშუალებას აძლევს მას წარმატებით იმოქმედოს საზოგადოებაში. ეს არის ფენომენი, რომლის გარეშეც შეუძლებელია თითოეული ადამიანის ცხოვრების წარმოდგენა, ამიტომ აუცილებელია ინდივიდუალური სოციალიზაციის მახასიათებლებისა და მისი ეტაპების გათვალისწინება.
დამახასიათებელი
ინდივიდის, როგორც ფენომენის სოციალიზაცია არის ადამიანის ფორმირება სოციალური პირობებისა და გამოცდილების გავლენით. სინამდვილეში, ეს არის პიროვნების აქტიური ჩართვა საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. ეს ფენომენი ორმხრივია. ერთი მხრივ, იგი მოიცავს სოციალური გამოცდილების ათვისებას ადამიანის მიერ მის გარემოში შესვლით. მეორეს მხრივ, ეს არის ინდივიდუალური სოციალური კავშირების აქტიური გამრავლება მისი საქმიანობიდან გამომდინარე. ანუ, ადამიანი ითვისებს გამოცდილებას და საშუალებას აძლევს სოციალურ გარემოს მოახდინოს მასზე გავლენა, მაგრამ ამავე დროს ის თავად ახდენს სულ უფრო წარმატებულ გავლენას მიმდებარე საზოგადოებაზე.
ტერმინი "სოციალიზაცია" შეესაბამება იმ კონცეფციას, რომელიც ემყარება იმ ფაქტს, რომ თითოეული ადამიანისა და ბავშვის სოციალურობა დაქვემდებარებულია კომუნიკაციის საჭიროებამდე, ხოლო დასაწყისშივე პიროვნება ასოციალურია. გამოდის, რომ ადამიანის სოციალიზაცია არის ფენომენი, რომლის გამოც თავდაპირველად ასოცირებული სუბიექტი იქცევა სოციალურ პიროვნებად, რომელიც ფლობს საზოგადოებაში მიღებულ ნორმებსა და ქცევის მოდელებს.
პიროვნების სოციალიზაციის ეტაპები
არსებობს პიროვნების სოციალიზაციის ხუთი ძირითადი ეტაპი. პირველი ეტაპი არის პირველადი სოციალიზაცია, ანუ ინდივიდუალური ადაპტაცია სოციალურ გარემოში, დაბადებიდან მოზარდობამდე. ბავშვები მიიღებენ სოციალურ გამოცდილებას კრიტიკულად იმიტაციისა და გარემო რეალობასთან ადაპტაციის გზით.
მეორე ეტაპი არის ინდივიდუალიზაცია. ეს არის ფენომენი, რომელიც ემყარება გამორჩევის სურვილს. აქ გამოიხატება კრიტიკული დამოკიდებულება სოციალური ნორმების მიმართ, ინდივიდუალურობის და საკუთარი თავის გამორჩევის სურვილის მანიშნებელი.
მესამე ეტაპი არის ინტეგრაცია, ანუ საზოგადოებაში საკუთარი თავის პოვნის სურვილი. თუ პიროვნების ძირითადი თვისებები აკმაყოფილებს სოციალურ მოლოდინს, ინტეგრაცია წარმატებულად ითვლება. თუ ეს არ მოხდა, პიროვნების, როგორც ფენომენის სოციალიზაცია იწყებს აგრესიულობის გაძლიერებას, ინდივიდუალურ ინდივიდუალობაზე უარის თქმას და სხვა უარყოფით თვისებებს.
მეოთხე ეტაპს შრომა ეწოდება და ყველაზე ხანგრძლივად ითვლება, რადგან იგი მოიცავს ადამიანის შრომითი საქმიანობის მთელ პერიოდს. ამ ეტაპზე ადამიანი აგრძელებს სოციალური გამოცდილების ათვისებას და სოციალურ ცხოვრებაში გადათარგმნას.
მეხუთე ეტაპი არის მშობიარობის შემდგომი საქმიანობა, როდესაც ადამიანი დაგროვილ სოციალურ გამოცდილებას ახალგაზრდა თაობას გადასცემს.
ჩანს, რომ ადამიანის, როგორც ფენომენის სოციალიზაცია მოიცავს ადამიანის მთელ ცხოვრებას, რაც საშუალებას აძლევს მას იყოს საზოგადოების სრულფასოვანი წევრი.
