რა თქმა უნდა, ბანკნოტების თვისობრივი კრიტერიუმების საკითხი არ არის ისეთი აქტუალური, როგორც, ვთქვათ, მათი რაოდენობრივი გამოხატულება. ამის მიუხედავად, საინტერესო იქნება იმის გაგება, თუ რა მეტალებსა და შენადნობებს იყენებდნენ რუსეთში ვაჭრობის ჩიპების წარმოებისთვის.
ძვირფასი ფული
საუკუნეებიდან საუკუნემდე მრავალფეროვანი მეტალები გამოიყენებოდა მონეტების გამოსაცემად. მეთვრამეტე საუკუნის დასაწყისიდან ამისათვის გამოყენებულია სამი ძირითადი ლითონი - პირველ რიგში, რა თქმა უნდა, ოქრო, ვერცხლი და ასევე სპილენძი. 1828 წლიდან პლატინა შეუერთდა მათ რიგებს. ამასთან, პლატინის მონეტები დიდხანს არ გაგრძელებულა. უკვე 1845 წელს მათ მთლიანად შეწყვიტეს წარმოება და ნახმარი ამოიღეს მიმოქცევიდან.
1926 წლამდე ცვლილებები არ მომხდარა ჩიპების მოლაპარაკების საკითხში. იმავე წელს მონეტებში სპილენძი შეიცვალა ალუმინის ბრინჯაოთი. ვერცხლის ფული გაიცა უშუალოდ 1931 წლამდე, შემდეგ კი კუპრონიკელი ფული მოვიდა მათ მაგივრად. აქედან შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დაიწყო მონეტების წარმოების ახალი ერა, რომელშიც ძვირფასმა ლითონებმა მთლიანად ჩაანაცვლეს არაძვირფასი ლითონების შენადნობები.
ბრინჯაოს და სპილენძის მონეტები
ალუმინის ბრინჯაოს (95% სპილენძი და 5% ალუმინის) შენადნობი გამოიყენებოდა მეოცე საუკუნის 26-57 წლის განმავლობაში ერთი, ორი, სამი, ხუთი კაპიკის ნომინალებში მონეტების მოჭრისთვის. ასეთი მონეტების მთავარი უპირატესობა ის არის, რომ ისინი უფრო რთული იყვნენ, ვიდრე მათი სპილენძის წინამორბედები.
სპილენძის მონეტებს ასხამდნენ სპილენძის და თუთიის შენადნობიდან. ისინი საკმაოდ მყარიც იყვნენ, მაგრამ მაინც ნაკლებად მდგრადნი იყვნენ მექანიკურად, ვიდრე ალუმინის ბრინჯაოს მონეტები. შენადნობი სპილენძი სსრკ – ში გამოიყენებოდა გასული საუკუნის 58 – დან 91 წლამდე, ერთი, ორი, სამი და ხუთი კაპიკის ნომინალებში მონეტების დასამზადებლად, ხოლო 1991 წელს თითბერიდან ათი კაპიკი მონეტა გამოყარეს. მე -20 საუკუნის მიწურულის 92-93 წლებში რუსეთში სპილენძისგან ორმოცდაათი ასი მანეთის მონეტა აწარმოეს. 1997 წლიდან გამოჩნდა სპილენძის მონეტები ათიდან ორმოცდაათი კაპიკიდან და ეს შენადნობი ასევე გამოიყენება ახლა ბიმეტალურ ათ რუბლიან მონეტებში.
კუპრონიკელი და ნიკელი
კუპრონიკელი არის სპილენძის, თუთიის, ნიკელის შენადნობი 3: 1: 1 თანაფარდობით. ეს შენადნობი ძალიან მდგრადია როგორც ქიმიურად, ასევე მექანიკურად. გასული საუკუნის 31-დან 57 წლამდე იგი იყენებდნენ ათი, თხუთმეტი და ოც კაპიკიანი მონეტების მოჭრისთვის. 1997 წლიდან - ერთი და ხუთი კაპიკის ნომინალებში მონეტებისა და ხუთი რუბლიანი მონეტებისთვის.
სპილენძ-ნიკელის შენადნობი ნაკლებად მდგრადია, ვიდრე კუპრონიკელი. იგი მე -19 საუკუნის 58-91 წლებში ათი, თხუთმეტი, ოცი ორმოცდაათი კაპიკი და რუბლიანი მონეტების მონეტების გასაცემად გამოიყენებოდა. 92-93 წლებში ამ შენადნობიდან მოჭრეს ათი, ოცი, ორმოცდაათი და ასი მანეთის მონეტები. 1997 წლიდან, რუსეთში, ამ შენადნობისგან მზადდება მონეტები ერთი და ორი რუბლის ნომინალებით.
თანამედროვე მონეტები
ახლა ისინი აწარმოებენ ათი და ორმოცდაათი კაპიკის ფოლადის მოპირკეთებულ მონეტებს (ფოლადი დაფარულია სპილენძის შენადნობით), ხოლო ათი რუბლის მონეტები სპილენძისგან ელექტროგაყვანილია, ხოლო ერთი, ორი და ხუთი რუბლის დასახელების მონეტები ნიკელის მოოქროვილია.
სსრკ-ში ოთხმოცდამეერთის შემობრუნების მომენტში პირველად გამოიცა ბიმეტალური მონეტა - ათი რუბლის მონეტა. განსხვავება ბიმეტალურ მონეტებს შორის არის ის, რომ მათი გარე ნაწილი და შიდა ჩანართი დამზადებულია სხვადასხვა შენადნობებისგან.
