"მსოფლიოში ყველაზე ცისფერი შავი ზღვა ჩემია" - სიმღერის ეს სტრიქონი შესანიშნავად ასახავს ატლანტის ოკეანეის აუზის ერთ – ერთი შიდა ზღვის სახელის პარადოქსულ ხასიათს. ამ ზღვაში წყალი ხომ არ არის შავი.
შავი ზღვის სახელს, რა თქმა უნდა, არაფერი აქვს საერთო წყლის ფერსთან. ამ გეოგრაფიული სახელის წარმოშობის შესახებ არ არსებობს კონსენსუსი, მაგრამ მრავალი ჰიპოთეზაა წამოყენებული.
სახელწოდების ეტიმოლოგიის სხვადასხვა ვერსიები
ერთ-ერთი ჰიპოთეზის თანახმად, უძველესი ტომის Meots წარმომადგენლებმა ამ ზღვას შავი ზღვა უწოდეს. ეს ტომი ცხოვრობდა არა შავი ზღვის სანაპიროებზე, არამედ იმ ერისა, რომელსაც დღეს აზოვის ზღვას უწოდებენ, მაგრამ მათ ასევე იცნობდნენ შავი ზღვას. აზოვის ზღვასთან შედარებით შავი ზღვის ზედაპირი "შავ" (მაგრად უფრო მუქად) გამოიყურება. ამ კონტრასტის წყალობით, Meots- ის თვალში ზღვა შავი გახდა.
სტრაბონი ამას არ ეთანხმება. ამ ძველი ბერძენი ისტორიკოსის თანახმად, შავი ზღვის სახელი მისმა ტომმა ტომებმა დაარქვეს, რომლებიც კოლონიზირებდნენ ნაპირებს. სტრაბონის თანახმად, ეს სახელი არ ასოცირდებოდა ზღვის ზედაპირის ფერს, მას ჰქონდა გადატანითი მნიშვნელობა და ასახავდა ბერძნების წინაშე მდგარ სირთულეებს. ბევრი სირთულე იყო: ზღვის ქარიშხალიც და არამეგობრული ადგილობრივი ტომებიც - სკვითები და კურო. ყოფილი სახელი სრულად არ დაივიწყეს იმ დღეებშიც კი, როდესაც ბერძენი კოლონისტების ცხოვრება გაუმჯობესდა და მათ ზღვას უწოდეს Pontos Euxinos (სტუმართმოყვარე ზღვა).
შავი ზღვის სახელი შეიძლება ასევე იყოს დაკავშირებული გავლენასთან, რომელიც მას აქვს ლითონებზე. დიდ სიღრმეში წყალი გაჯერებულია წყალბადის სულფიდით; ასეთ პირობებში ნებისმიერი ლითონისგან დამზადებული ობიექტი შავდება. შესაძლებელია ეს ეფექტი ჯერ კიდევ ანტიკურ დროში იყო ცნობილი.
შავი ზღვის სხვა სახელები
მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის განმავლობაში სხვადასხვა ხალხი იბრძოდა ერთმანეთთან შავი ზღვის სანაპიროებზე ნაყოფიერი მიწების დასაუფლებლად. გარკვეული დროის განმავლობაში ამა თუ იმ ხალხმა მოახერხა უპირატესობის მოპოვება, შემდეგ კი ამ ხალხს ზღვას უწოდებდნენ. ამიტომ, სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდში ზღვას ეწოდებოდა ტაურიდი, კიმერიული, ბერძნული, სლავური, სომხური, ქართული.
ზოგჯერ ზღვას ასახელებდნენ იმ ქალაქების სახელებთან დაკავშირებულ სახელებს, რომლებიც მის ნაპირებზე მდებარეობს. მაგალითად, ცნობილი რუსი ვაჭარი და მოგზაური აფანასი ნიკიტინი თავის სამგზავრო ნოტებში, სახელწოდებით "მოგზაურობა სამი ზღვის გადაღმა", ზღვას სტამბულს უწოდებს. თანაბრად ცნობილმა ვენეციელმა მოგზაურმა მარკო პოლომ ზღვას სუდაკს უწოდა. ეს სახელი ასოცირდება სუდაკთან - სავაჭრო ქალაქი, რომელიც იმ დროს ყირიმში მდებარეობს.
როგორი წარმოშობაც უნდა ჰქონდეს შავი ზღვის თანამედროვე სახელწოდებას, მან ფესვები მოიკიდა და დამკვიდრდა.
