ფრაზეოლოგიური ფრაზა”ზარი ხალიჩაზე” აღაფრთოვანებს ნებისმიერ თანამშრომელს. ეს გამოთქმა გულისხმობს, რომ დაქვემდებარებულმა დაუყოვნებლივ უნდა მოახსენოს უფროსს ოფისში და სულაც არ მოისმინოს მადლიერების გამოსვლები.
გამოთქმა "ხალიჩაზე გამოძახება" ყველაზე ხშირად ირონიული გაგებით გამოიყენება, მაგრამ მისი მნიშვნელობა ძალიან სერიოზულია: საყვედურის გამოძახება ოფისში დაქვემდებარებული პირისთვის. ერთი შეხედვით შეიძლება ჩანდეს, რომ მის წარმოშობას ეჭვი არ ეპარება.
ხალხური ეტიმოლოგია
თუ "ხალიჩა" ფრაზეოლოგიურ ბრუნვაში არსებობს, ეს ნიშნავს, რომ სადმე და ერთხელ ის ნამდვილად უნდა არსებობდეს.
ყველაზე ხშირად, ამ ფრაზის მნიშვნელობას უკავშირდება იმ ძალიან რეალური ხალიჩები, რომლითაც იატაკი იდგმება დირექტორის კაბინეტებში. ამა თუ იმ ორგანიზაციაში, იქნება ეს ქარხანა თუ სკოლა, შეიძლება არცერთ ოთახში არ იყოს ხალიჩები, მაგრამ დირექტორის კაბინეტში იქნება ხალიჩა. ამიტომ, თავდაპირველად, "ხალიჩაზე გამოძახება" არის უბრალოდ "უფროსის კაბინეტში გამოძახება".
ერთი შეხედვით, ეს ჰიპოთეზა ლოგიკურად გამოიყურება. მაგრამ ეს არ ხსნის ნეგატიურ დატვირთვას, რომელიც ამ გამონათქვამმა შეიძინა. უფროსი ყოველთვის არ ითხოვს დაქვემდებარებულებს ოფისში, საყვედურის გამო!
კიდევ ერთი პოპულარული ახსნაა ასოციაცია ჭიდაობასთან. ეს ვერსია შეესაბამება კონფლიქტის კონცეფციას, რომელიც მოცემულია ამ გამონათქვამში, მაგრამ უფროსი და დაქვემდებარებული პირის უსიამოვნო საუბარი ყველაზე ნაკლებად ჰგავს მებრძოლთა ბრძოლას; აქ უფრო მიზანშეწონილია აგრესორისა და მსხვერპლის მდგომარეობაზე საუბარი.
ასე რომ, თანამედროვე რეალობებში ნახვის ძიება აზრი არ აქვს, ისტორიისკენ მიმართვა უფრო გონივრული იქნება.
ფრაზეოლოგიური ერთეულების ისტორია
ამ ფრაზეოლოგიური ერთეულის წარმოშობის შესახებ კითხვაზე პასუხის გასაცემად მოგიწევთ შუა საუკუნეების პოლონეთში წასვლა.
იმ დროს პოლონეთის მეფეს ძალა თითქმის არ ჰქონდა. ნამდვილ ძალას ფლობდნენ პოლონელი მაგნატები - დიდგვაროვნები, მსხვილი ფეოდალები, აგრეთვე დიდგვაროვნები, რომლებიც წარმოადგენდნენ პოლონური თავადაზნაურობის "მწვერვალს".
მთლიანობაში ასეთი სურათი ევროპისთვის დამახასიათებელი იყო ფეოდალური ფრაგმენტაციის ეპოქაში, როდესაც მეფეს, ფეოდალების თვალსაზრისით, შეეძლო დაეყრდნო მხოლოდ "პირველი თანასწორთა შორის", მაგრამ დასავლეთი შორს იყო პოლონეთი აქ ბიზნესმენების ძალა ნამდვილად შეუზღუდავი იყო. მაგნატის ბრძანებით ნებისმიერი ადამიანის დასჯა შეიძლებოდა მათრახით, გამონაკლისი არ გაკეთებულა დიდებულებისთვისაც, რომლებსაც ასეთი მაღალი თანამდებობა არ ჰქონდათ დაკავებული.
მაგრამ თუ უბრალო ქალაქის მკვიდრთან ან გლეხთან არავინ დგებოდა ცერემონიალზე, დიდგვაროვანთა მდგომარეობა უფრო რთული იყო. შუა საუკუნეებში ადამიანი აღიქმებოდა, როგორც გარკვეული კლასის წარმომადგენელი. დიდგვაროვნის დამცირებით, მაგნატი ამცირებდა თავადაზნაურობას, რომელსაც თავად ეკუთვნოდა, ეს ზიანს აყენებდა მის პატივს. ამიტომ, მაგნატმა, ბატონებოც კი დამამცირებელი სასჯელი დაუქვემდებარა, მას პატივი უნდა ეცა. დიდგვაროვანმა შეარტყა, ხალიჩა დაუყარა მას და დასჯის შემდეგ მაგნატმა მასთან თანაბრად უნდა დალიოს.
ამრიგად, თავდაპირველად, გამოთქმა "ხალიჩაზე გამოძახება" გულისხმობს წამწამების დასჯას, თუმცა პრივილეგირებულ მდგომარეობაში.
სამწუხაროა მხოლოდ ის, რომ თანამედროვე ავტორიტეტებს, "ხალიჩას უწოდებენ" ქვეშევრდომებს, ყოველთვის არ ახსოვთ პატივის შესახებ. ამასთან, ისინი, საბედნიეროდ, არც წამწამებით ასრულებენ დასჯას.
