ტერმინი "სტაგნაცია" ჩვეულებრივ გამოიყენება სსრ კავშირის ისტორიაში ორი ათწლეულის განმავლობაში პერიოდის შესახებ - 1964 წელს ლეონიდ ბრეჟნევის ხელისუფლებაში მოსვლის და საბჭოთა კავშირის კომუნისტური პარტიის პლენუმის 1987 წლის იანვრის შემდეგ რომელიც ქვეყანაში მასშტაბური რეფორმები დაიწყო. ითვლება, რომ პირველად ეს ტერმინი გამოიყენა მ. გორბაჩოვმა თავის სსსკ-ის XXVII კონგრესის პოლიტიკურ მოხსენებაში. მასში მან თქვა, რომ სტაგნაცია დაიწყო საზოგადოების სოციალურ და ეკონომიკურ ცხოვრებაში.
სტაგნაციის ეპოქის პოზიტიური მოვლენები
ამ ტერმინს არ აქვს ცალსახა ინტერპრეტაცია, ვინაიდან ამ პერიოდში სსრკ – ში ადგილი ჰქონდა როგორც ნეგატიურ, ისე პოზიტიურ მოვლენებს. ისტორიკოსების აზრით, სტაგნაციის პერიოდში საბჭოთა კავშირმა თავისი განვითარების უმაღლეს წერტილს მიაღწია. სწორედ ამ პერიოდში აშენდა ახალი ქალაქები და აქტიურად განვითარდა არსებული ქალაქები, მიმდინარეობდა კოსმოსური ძებნა, სამხედრო ინდუსტრია იყო ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი მსოფლიოში, მიღწეული იქნა მრავალი წარმატება კულტურულ და სოციალურ და სპორტულ სფეროებში. მნიშვნელოვნად გაიზარდა საბჭოთა კავშირის მოქალაქეების კეთილდღეობა, რომლებიც ნდობით გამოიყურებოდნენ ხვალ.
სოციალურ სფეროში ყველაფერი უსაფრთხოდ იყო, იზრდება მოქალაქეთა კეთილდღეობა. ეკონომიკაში ნეგატიური ფენომენისა და სამომხმარებლო საქონლის სიმცირის მიუხედავად, ბევრ ადამიანს შეეძლო კარგი მანქანის, მაღალი ხარისხის და საკმაოდ ძვირადღირებული ნივთების შეძენა და მათი პირობების გაუმჯობესება. სურსათის დაბალი ფასების გამო სიღარიბეში მყოფი ადამიანების რიცხვი ძალიან შესამჩნევი არ იყო. მთლიანობაში, საშუალო საბჭოთა მოქალაქის ცხოვრება საკმაოდ კეთილმოწყობილი და სტაბილური იყო.
სტაგნაციის ეკონომიკა და მისი შედეგები
ასეთი სტაბილურობის მიუხედავად, სსრკ-ს ეკონომიკამ სტაგნაციის პერიოდში პრაქტიკულად შეაჩერა მისი განვითარება. გასული საუკუნის 70-იანი წლების გლობალური ნავთობის ბუმი საბჭოთა კავშირის ხელმძღვანელობას საშუალებას აძლევდა, უბრალოდ ნავთობის გაყიდვიდან მიეღო მოგება ეკონომიკური სფეროს განვითარების გარეშე. ეკონომიკა თავისთავად ვერ განვითარდა, საჭირო იყო რეფორმები, რომელშიც სტაბილურობის დაწყების გამო, არავინ მონაწილეობდა. ამიტომ, მრავალი მკვლევარი სტაგნაციის პერიოდს "სიმშვიდეს ქარიშხლის წინ" უწოდებს.
ეკონომიკის განვითარების შეჩერებამ ცუდი გავლენა იქონია ინდუსტრიისა და წარმოების ყველა დარგზე, გარდა სამხედრო სექტორისა. რეფორმების არარსებობა ყველაზე მეტად დარტყმას განიცდიდა ეროვნულ ეკონომიკას. მიმდინარე აგრარული რეფორმა, რომელიც ცნობილია სტუდენტური "კარტოფილის მოგზაურობებით", გლეხებში უმუშევრობის ზრდას და მოსავლის პერიოდში გაფუჭებული პროცენტული მაჩვენებლის ზრდას განაპირობებს. ხალხმა დაიწყო წამგებიანი სახელმწიფო და კოლექტიური მეურნეობების დატოვება ქალაქებისთვის, ქვეყანაში თანდათან გაიზარდა საკვების დეფიციტი. ეკონომიკის სტაგნაციამ განსაკუთრებით იმოქმედა იმ რეგიონებზე, რომლებიც ტრადიციულად ცხოვრობენ სოფლის მეურნეობაში და ექსტრაქციულ მრეწველობაში, როგორიცაა ყაზახეთი, უკრაინა და ა.შ.
სტაგნაციის მთელი ოცი წლის განმავლობაში ადმინისტრაციულ აპარატში არანაირი ცვლილება არ მომხდარა. ხრუშჩოვის ძალიან ხშირი ცვლილებებისა და რეფორმების შემდეგ, ბრეჟნევმა გადაწყვიტა არ ჩაერთო სსრკ პოლიტიკური სტრუქტურის რეორგანიზაციაში, პარტიის ყველა პოზიცია პრაქტიკულად გახანგრძლივებულიყო. ცხოვრების ყველა სფერო კონტროლდებოდა პარტიის მიერ, მნიშვნელოვნად გაიზარდა კგბ-ს საშინაო და საგარეო პოლიტიკური როლი და მთლიანად შენარჩუნებული იყო პოლიტიკური რეჟიმი.
ნავთობის ფასების დაცემასთან ერთად გამოიკვეთა ყველა ის სტაგნაციური ფენომენი, რაც სსრკ – ს ეკონომიკაში ხდებოდა. სტაბილურობის პერიოდში ქვეყნის ეკონომიკა ჩამორჩენილ სფეროდ გადაიქცა, სახელმწიფოს დამოუკიდებლად მხარდაჭერა არ შეეძლო, რამაც გამოიწვია პერესტროიკის რთული ეპოქა.
