ალბათ, მოსახლეობის უმრავლესობას ოდესმე სმენია ისეთი აბსტრაქტული კონცეფციის შესახებ, როგორიცაა გლობალური კრიზისი, თუმცა რა სახის”მხეცი” არის და რა გავლენას ახდენს იგი მსოფლიოს ეკონომიკაზე, მათ შორის რუსეთში, ალბათ, ცოტამ თუ იცის აშკარად ახსნა.
ტრადიციულად ითვლება, რომ ლათინური ამერიკის მსოფლიო კრიზისის კონცეფცია მე -19 საუკუნის დასაწყისში დაიბადა და ასოცირდება ეროვნული ეკონომიკის ყველა სექტორის სახელმწიფო ეკონომიკური კონტროლის შესუსტებასთან, რის შედეგადაც, მხოლოდ ერთ წელიწადში სოფლის მეურნეობა, წარმოება, ენერგია და საქმიანობის მრავალი სხვა სფერო სავალალო მდგომარეობაში აღმოჩნდა.
უკვე 1829 წელს, ინვესტიციებმა სხვადასხვა პროექტებში, რომლებიც არ გულისხმობდა რეალურ შემოსავალს, გამოიწვია საფონდო ბირჟების დაშლა და ეკონომიკის გახანგრძლივებული "დეპრესიის" გაჩენა შეერთებულ შტატებში, რამაც გამოიწვია უმუშევრობის აქტიური ზრდა, სამრეწველო აქციების ღირებულება, დეფლაცია და გამოიწვია კრიზისი საბანკო სექტორში. 1899 წელს მრავალი შიდა საწარმოს წილის ღირებულება მკვეთრად დაეცა, რის შედეგადაც მეტალურგიული და ნავთობის მოპოვების მრეწველობა სერიოზულად დაზარალდა.
გაბერილი ბანკები
ექსპერტების აზრით, გასული საუკუნის გლობალური კრიზისის მთავარი მიზეზი იყო ცნობილი ამერიკული იპოთეკური სისტემა, რომელმაც ვერ უზრუნველყო საცხოვრებელი სახლებისთვის "იაფი" სესხების სტაბილური გადახდა. შედეგად, ყველა საწარმო, ასეა თუ ისე, დაკავშირებულია ამ სახის ოპერაციებთან, ბევრმა ფონდმა და ბანკმა გამოაცხადა გადახდისუუნარობა და მთავრობის რეგულაციამ ვერ უშველა. საბანკო კრიზისის სერიოზული "შეშუპება", რომელიც აუცილებლად მოჰყვა იპოთეკურ სესხს, სწრაფად გავრცელდა გლობალურ ეკონომიკაში ჩართულ ყველა ქვეყანაში. რუსეთში, 2009 წლის დასაწყისისთვის, სამუშაო ასაკის მოსახლეობის დაახლოებით 39% რეალური გაკოტრების პირას იყო.
სუსტი დოლარი
დოლარის კურსის მკვეთრმა შემცირებამ გამოიწვია შიდა საბანკო სისტემის ხარჯების შენარჩუნება ეროვნული ვალუტის სტაბილურობის შენარჩუნების მიზნით. საზღვარგარეთ კაპიტალის გადინების შეზღუდვის მიზნით, ჯერ კიდევ 2008 წელს რუსეთის ცენტრალურმა ბანკმა გადაწყვიტა გაეფართოებინა სავალუტო დერეფანი და დაედგინა ოფიციალური რეფინანსირების კურსი 13 პროცენტზე, სისტემა მოსალოდნელი იყო დოლარის ზრდა 35 მანეთამდე.
ქვეყნის მოსახლეობის რეაქცია ძალიან პროგნოზირებადი იყო, მოქალაქეები ჩქარობდნენ თავიანთი რეზერვების დოლარის ექვივალენტად გადაკეთებას. ამავდროულად, კომერციული ბანკების სესხებმა მათი სიცოცხლისუნარიანობის შესანარჩუნებლად გამოიწვია ვადაგადაცილებული სესხების დაფარვის ზრდა და მთლიანად საბანკო სისტემის მომგებიანობა.
ფართოდ გავრცელებული ინდუსტრიის კოლაფსი მოხდა მანქანათმშენებლობის, მეტალურგიის და სამშენებლო მასალების სექტორებში, დაიწყო ფასების ზრდა და უმუშევრობამ საშინელ ნიშნებს მიაღწია. მხოლოდ სახელმწიფოს მხარდაჭერის დამატებითმა ზომებმა, სერიოზულმა ცვლილებებმა დეპოზიტების დაზღვევისა და გაკოტრების აღკვეთის სფეროში, სახელმწიფოს ფისკალურ პოლიტიკასთან დაკავშირებულმა კანონებმა, უძრავმა ქონებამ, მოსახლეობის სოციალურმა დახმარების მრავალ პროგრამამ შეძლო ქვეყნის ეკონომიკის შეკავება და სტაბილიზაცია.
ამასთან, ექსპერტების პროგნოზით, ასეთი სიტუაციები აუცილებლად განმეორდება, რადგან ცალკეული ქვეყნების ურთიერთდაკავშირებული ეკონომიკა ძალზე მგრძნობიარეა მსოფლიო ბაზრის ნებისმიერი ცვლილების მიმართ, არ შეიძლება დაეყრდნოთ იმ ფაქტს, რომ ერთ-ერთ შტატში კრიზისი ვერ მიიღებს გლობალური ხასიათი.
